Kars peyniri, çok meşhurdur. Ülkemizin her yöresinde birbirinden farklı onlarca peynir çeşidi yapılmaktadır. Peynirin ana maddesi süt olmakla birlikte nasıl oluyor da her yörenin peynirinin lezzeti farklı olabiliyor. Sanırım işin sırrı yoğurdun yapım aşamasında gizlenmiştir. Kars peyniri denilince akla ilk olarak kaşar peyniri gelir. Kaşar peyniri de kendi içinde farklılaşmaktadır. Bunlardan bazıları eski kaşar peyniri, tekerlek kaşar veya normal kaşar peyniridir. Aşağı yukarı aynı lezzete sahip olan bu Kars peynirlerinin en önemli özelliği bol sütle yapılmasıdır. Bu nedenle de kalsiyum açısından son derece zengindir. Uzun ömürlü olan kaşar peyniri saklamak çok zor değildir. Hatta miktar fazla olduğunda uygun gördüğünüz ebatlarda dilimlere ayırarak derin dondurucuda gönül rahatlığıyla muhafaza edebilirsiniz. Tabi Kars peyniri sadece kaşar peynirinden ibaret değildir. Temel geçim kaynağı hayvancılık ve tarım olan bu yörede başka peynir türleri de yapılmaktadır. Bunlardan bir kısmı aşağıda sıralanmaktadır.
Kars peyniri çeşitleri nelerdir?
Çeçil peyniri: Kars'ta Erzurum ve Ardahan İlinde de çok fazla yapılan çeçil peyniri üretilmektedir. Çeçil peyniri modern adıyla örgü peyniri olarak bilinir. Tek farklı örmeden dağınık olarak yapılmasıdır. Bu peynir peynir mayası kullanılarak yapılır. Mayalanan süt sürekli karıştırılır ve elde uzatılarak tane tane ayrılması sağlanır. Daha sonra ipe gerilir ve biraz bekletildikten sonra uygun koşullarda saklanır. Bazı insanlar pastörize süt ve süt ürünlerine alıştığı için bazı köy ürünlerini yemekte zorluk çekebilir. Özellikle Doğu Anadolu Bölgesinde yapılan peynirlerin birçoğunun da kokusu pek hafif sayılmaz. Ancak çeçil peyniri Kars peynirleri içinde en kolay tüketilecek peynirlerden bir tanesidir. Çünkü tadı ve kokusu çok yoğun değildir. Çeçil peyniri yağlı veya daha az yağlı olarak yapılabilmektedir. Sütün yağıysa daha çok kaymak yapımı için ayrılır.
Tuluk (Tulum) peyniri: bu peynir çeşidi çeçil peynirine göre daha yağlıdır. Bu nedenle de tüketilmesi daha zordur. İçindeki yağ miktarının fazla olması peynirin kokusunu ve tadını ağırlaştırır. Ayrıca tuluk peyniri yapıldıktan sonra uzun süre tulum içinde bekletildiğinden deri kokusu da bu duruma etki eder. Fakat Kars peyniri içinde kaşar peynirinden sonra en çok rağbet gören peynir türü tuluk peyniridir. Tuluk peyniri sade olarak veya çörek otuyla karıştırılarak tüketilebilir. Tost yapımında veya tavada eriterek kullanabilirsiniz.
Köy peyniri: Kars peyniri içinde en sade lezzete sahip olan peynirdir. Çiğ sütün peynir mayası katılarak yapılan bu peynir süt mayalandıktan sonra küçük kalıplara ayrılır. Çiğ süt kullanılıyor olması peynirin tüketiminde daha dikkatli olunmasını gerektirir. 3-4 ay tuzlu suda bekletilerek daha sağlıklı bir hale getirilir.